محوریت ثقلینحدیث شریف «ثقلین» در مقاطع و زمان‌ها و مکان‌های گوناگونی از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) صادر شده و با اختلاف‌هایی در الفاظ نقل گردیده است که عموما در الفاظی چون «کتاب»، «عترت» و «اهل بیت» مشترک‌اند و «دیگر» الفاظ، در صدر و ذیل روایات اختلافاتی دیده می‌شود. ۱ - دعوت بر محور ریسمان الهیخدای سبحان همه ی مؤمنان را به وحدت بر محور ریسمان الهی که همان قرآن کریم و عترت طاهرین (علیهم‌السّلام) می‌باشد دعوت می‌نماید: «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا و اذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعداء فالف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخوانا و کنتم علی شفا حفرة من النار فانقذکم منها» یعنی همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و به راه‌های متفرق نروید و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید و خدا در دلهای شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف خداوند برادر دینی یکدیگر شدید و در پرتگاه آتش بودید که شما را نجات داد. ۱.۱ - چنگ زدن جمعیانسان موجودی تکامل طلب و متصاعد است و برای بالا رفتن و تعالی یافتن نیاز به دستگیره و ریسمان الهی دارد که همان قرآن و عترت است. قید «جمیعا» در آیه نشان می‌دهد که چنگ زدن فردی به ریسمان محکم الهی کافی نیست بلکه باید همگی با هم در خدمت قرآن و عترت باشند و بدان اتصال داشته باشند. بنابراین، در این کریمه یک تکلیف برای همه مؤمنان است که ادای آن با چنگ زدن جمعی حاصل می‌شود، نه اینکه هر شخصی دستور داشته باشد به تنهایی به ریسمان خدا تمسک جوید. وقتی انسان می‌بیند که بار امانت الهی را همه باید بردارند، احساس سبکی و نشاط می‌کند، وقتی به بیند که تمسک به ریسمان الهی همگانی است و مسئولیتهای دینی تنها متوجه او نیست، احساس تنهایی و افسردگی نمی‌کند و طبق اصل «فان یدالله مع الجماعة» ( دست خدا با جماعت است) قدرت و توان چند برابری می‌یابد؛ علاوه بر این که اساسا عمل به دین و اجرای احکام نورانی قرآن کریم بدون حضور همه جانبه ی افراد جامعه امکان پذیر نیست. ۲ - وحدت بر محور قرآن و عترتاگر چه هر اجتماعی محوری دارد، ولی اگر این محور، ریسمان الهی نباشد، آن جامعه در ضلالت است و ره به مطلوب و سعادت نخواهد یافت؛ از این رو، هر اجتماع و اتحادی مطلوب و پسندیده نیست، بلکه وحدت بر محور قرآن و عترت است که انسان را از تاریکی‌های وابسته به غیر خدا خارج می‌سازد و به «الله» که نور مطلق است می‌رساند. حضرت امیرالمؤمنین (سلام‌الله‌علیه) می‌فرماید: ما پیش از اسلام با هم بودیم، نظام اسلامی بین ما تفرقه افکند؛ زیرا آن اتحاد بر محور شرک و جاهلیت بود و اسلام طبق دستور «و امتازوا الیوم ایها المجرمون» (و به آنها می‌گویند: جدا شوید امروز‌ای گنهکاران! ) صف مسلمانان را از صف مشرکان جدا ساخت و همه ی مسلمانان را با یکدیگر متحد ساخت. آن حضرت در خطبه ی «شقشقیه» خود را محور حکومت و سیاست معرفی می‌نماید. همان گونه که سنگ آسیاب برمحور خود می‌چرخد و به آن محور نیاز دارد. «اما والله لقد تقمصها ابن ابی قحافة و انه لیعلم ان محلی منها محل القطب من الرحا». (به خدا سوگند و (ابوبکر) ردای خلافت را بر تن کرد در حالی که خوب می‌دانست من در گردش حکومت اسلامی همچون محور سنگ‌های آسیابم) در این صعود و پرواز جمعی، آنها که قدرت پرواز دارند، باید پر و بال خویش را برای بی پناهان و بی پر و بالها بگسترانند تا پس از پرورش، خود آنها نیز بتوانند به آسمان معرفت و معنویت و قرب خدای سبحان پر کشند؛ چنانکه خداوند به رسول خود می‌فرماید: «و اخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین» تو که قدرت پرواز داری و می‌توانی تا حد «دنا فتدلی فکان قاب قوسین او ادنی» (نزدیکتر و نزدیکتر شد، تا آنکه فاصله ی او (با پیامبر) به اندازه ی فاصله ی دو کمان یا کمتر بود) اوج گیری، تنها به محضر ما نیا، بلکه بکوش تا مؤمنان را نیز با خود بیاوری! مانند کبوتری که پرخود را پهن می‌کند تا جوجه هایش را زیر بال پرورش خود قرار دهد و زمانی برسد که آنها نیز توان پرواز داشته باشند و به آنها آیین پرواز می‌آموزد، تو نیز برای فرزندان ایمانی خود خفض جناح کن یعنی بالهایت را پایین بیاور و آنان را تحت پرورش آسمانی خود قرار ده تا بتوانند به همراه تو به آشیانه ی قرب خدا پر بکشند. ۳ - عناوین مرتبطجایگاه ثقلین؛ مشترکات ثقلین؛ پیروی از ثقلین؛ حدیث ثقلین. ۴ - پانویس۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «محوریت ثقلین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۱ رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|